1. 1 - 12 |
2. 13 - 24 |
3. 25 - 36 |
4. 37 - 48 |
5. 49 - 60 |
6. 61 - 72 |
7. 73 - 84 |
8. 85 - 96 |
9. 97 - 101 |

Aktualne zasoby i możliwości pozyskania biomasy na obszarze Dolnego Śląska

Materiały z konferencji: „Wdrażanie przepisów UE regulujących wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w wybranych krajach

członkowskich, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia wykorzystania biomasy”

organizowane we współpracy z

Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnoślaskiego

Dolnośląską Agencją Energii i Środowiska

Stowarzyszeniem na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju

Temat: Aktualne zasoby i możliwości pozyskania biomasy na obszarze Dolnego Śląska

1 WSTĘP

Niniejsze opracowanie stanowi analizę potencjału biomasy mogącej stanowić surowiec wyjściowy dla energetyki na obszarze województwa dolnośląskiego. Ocenie poddano uwarunkowania organizacyjne, techniczne i ekonomiczne mające wpływ na możliwość wykorzystania określonych zasobów biomasy.

Energetyka rozproszona obejmuje lokalne wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej. Jest to głównie ciepło wytwarzane i zużywane na własne potrzeby grzewcze i technologiczne

w mieszkalnictwie, przemyśle i usługach lub wytwarzane na pokrycie potrzeb lokalnych systemów grzewczych.

Sporadycznie – głównie w przemyśle - występują układy produkcji energii elektrycznej (cukrownie, elektrociepłownie miejskie).

Z definicji tej wynika, że mamy do czynienia z dużą ilością zarówno producentów jak

i konsumentów energii.

W chwili obecnej powyższe uwarunkowania dotyczą głównie ciepła, jednak wraz

z liberalizacją obrotu energią zaczyn to dotyczyć również energii elektrycznej.

Oznacza to, że należy spodziewać się zwiększonej konkurencji na poziomie dostępu do bezpośredniego konsumenta energii elektrycznej i ciepła (wysokie ceny energii u odbiorców końcowych).

Stwarza to możliwości:

- Zwiększenia produkcji energii przez budowę nowych źródeł,

- Dostępu do sprzedaży energii na rynkach lokalnych (bezpośrednich),

- Efektywnego wytworzenia energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych

- Zaistnienia na rynku usług inwestycyjnych.

- Kreowania nowych rynków paliwowych

Najistotniejsze zmiany na rynku inwestycyjnym stwarzają uwarunkowania związane

z obowiązkiem zwiększania wolumenu obrotu energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Uregulowania prawne dotyczące energetyki odnawialnej sprawiają, że główny nacisk kładziony jest na wytwarzanie energii elektrycznej.

Stąd zakładam, że głównymi zainteresowanymi opanowaniem rynków energii odnawialnej, poza funduszami inwestycyjnymi, będą przedsiębiorstwa elektroenergetyczne produkujące i obracające energią oraz niezależni inwestorzy.

Technologie produkcji energii w układach rozproszonych

1.1 Ciepłownie

1.2 Elektrownie kondensacyjne

1.3 Elektrociepłownie parowe

1.4 Elektrociepłownie gazowe i gazowo-parowe

- Silnik spalinowy,

- Turbinę gazową,

- Turbinę gazową + turbinę parową.

1.4.1 Instalacje zgazowania termicznego

1.4.2 Instalacje fermentacji metanowej

2 WARUNKI FUNKCJONOWANIA ENERGETYKI ROZPROSZONEJ

2.1 Rynki energii odnawialnej i odnawialnych nośników energii, rynek uprawnień do emisji gazów cieplarnianych

Rynek energii odnawialnej w Polsce jest we wstępnej fazie rozwoju. Dotychczasowe działania obejmowały głównie wykorzystanie zasobów energii wodnej w ramach regulacji cieków wodnych oraz odpadowej biomasy wykorzystywanej w zakładach przetwórczych (głównie przemysł drzewny) i w niewielkich źródłach energii, wykorzystujących lokalne zasoby, głównie biomasy.

Generalnie, zagospodarowywane są zasoby najbardziej skoncentrowane i najłatwiej dostępne. Pozostały do zagospodarowania

praktycznie nienaruszone zasoby nieco bardziej rozproszone, dotychczas niezorganizowane logistycznie, których zagospodarowanie wymaga zabiegów organizacyjnych i inwestycyjnych.

Nowe inwestycje energetyczne liczyć mogą głównie na dostawy biomasy z rolnictwa i niewielkie ilości drewna z lasów.

2.2 Podstawowe cechy charakteryzujące lokalizację źródła energii

Energetyka rozproszona z zastosowaniem OZE podlega określonym uwarunkowaniom. Przede wszystkim warunkuje ją potencjał dostępnych surowców energetycznych i możliwość sprzedaży ciepła i energii elektrycznej.

Z tego względu jako podstawowe elementy założeń do typowania potencjalnie obiecujących lokalizacji dla inwestycji w źródła energii oparte na OZE należy uwzględnić:

- bilans dostępnych surowców energetycznych i warunki dostępu do nich,

- bilans skupionego zapotrzebowania na ciepło i aktualną cenę ciepła w danym miejscu,

- charakter zapotrzebowania na ciepło (stały, sezonowy),

- bilans skupionych odbiorców energii elektrycznej.

W zależności od przyjętej technologii wytwarzania, źródło o mocy około 10 MWe produkuje około 30 000-60 000 MWh energii elektrycznej (w zależności od czasu pracy źródła) i około 40 000-125 000 MWh ciepła ocznie.

Jego funkcjonowanie wymaga dostaw na poziomie ok. 25 000 -50 000 Mg biomasy o wilgotności 14% rocznie.

Przy czym należy zdawać sobie sprawę, że istnieją również ograniczenia w zakresie minimalnej mocy źródeł na paliwa odnawialne, np. kotłownia o mocy 50 kW i rocznej produkcji około 350 GJ potrzebuje do pracy około 20-25 Mg biomasy. Jeśli nie jest to obiekt korzystający z naturalnie istniejącego zaplecza np. w gospodarstwie rolnym lub zakładzie przetwórczym znalezienie stabilnego dostawcy może być istotnym problemem. Po prostu wartość surowej biomasy w tej ilości jest niewielka

(1,5-2,5 tys. PLN) i nie zawsze pozwala uzyskać zadawalający dostawcę wynik finansowy równoważący konieczne do poniesienia nakłady.

Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo energetyczne obiektu i elastyczność produkcji energii, zdecydowanie zalecane jest instalowanie źródeł wielopaliwowych, w których biomasa stanowi podstawowy lub znaczący udział, lecz nie jedyny nośnik energii. Stąd systemy energetyczne wykorzystujące biomasę mogą mieć z powodzeniem moc kilkudziesięciu MWe.

W praktyce w powyższe uwarunkowania wpisują się miejscowości posiadające zorganizowaną gospodarką ciepłowniczą (systemy ciepłownicze lub budownictwo wyposażone

w układy centralnego ogrzewania zasilane z kotłowni lokalnych) o wielkości od 10 tys. mieszkańców, z funkcjonującymi dużymi zakładami produkcyjnymi, zużywającymi znaczące ilości ciepła, zakłady przetwórstwa rolnego, głównie cukrownie i gorzelnie.

2.3 Uwarunkowania związane z rynkami energii elektrycznej i cieplnej

Wielkość sprzedaży jest zależna od technicznych możliwości dostarczenia ciepła do systemu oraz charakterystyki zapotrzebowania systemu na ciepło. Trzeba brać pod uwagę sezonowość zapotrzebowania na ciepło i związane z tym ograniczenia wielkości sprzedaży oraz konkurencję ze strony innych nośników energii.

Średni poziom cen ciepła na terenie województwa Tab. Nr 1.

Ceny podane w tabeli pochodzą z przedsiębiorstw ciepłowniczych i kształtują się na średnim poziomie 22,53 zł/GJ wytwarzanego ciepła z węgla kamiennego. Należy jednak brać pod uwagę, że w przemyśle ceny użytkowanego ciepła mogą być niższe.

2.4 Komunalne systemy grzewcze

Największym odbiorcą ciepła są komunalne systemy grzewcze. W ok. 260 przedsiębiorstw ciepłowniczych w kraju sprzedaje się ok. 242 TJ ciepła i ok. 80 tys. MWh energii elektrycznej. Zgodnie z rozporządzeniem Nr 971 (Dz.U./2003/104/971) przedsiębiorstwa sprzedające ciepło odbiorcom końcowym są zobowiązane do zakupu pełnej ilości oferowanego ciepła lub tyle ile wynoszą potrzeby tego systemu. Przeciętnie można liczyć na sprzedaż około 1 800 MWh ciepła na każdy MW zakontraktowanej mocy grzewczej.

Również przyjęta przez Parlament Europejski i Radę Dyrektywa 2004/8/WE kładzie nacisk na rozwój wysokosprawnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu.

Do większych można zaliczyć: MPEC Wrocław, ZPEC w Zgorzelcu, PEC Lubań, PEC

w Jeleniej Górze, WPEC Legnica, ZEC w Bolesławcu, Energetyka w Lubiniu, ECO Opole, DZT w Wałbrzychu, MZEC w Świdnicy, Energetyka-Rokita w Brzegu Dolnym, ZEC w Górze, ZEC Prudnik, ZGK Szprotawa, Spółka Komunalna Wschowa.

2.5 Przemysłowe wykorzystanie energii cieplnej

Drugim po mieszkalnictwie sektorem zużywającym duże ilości ciepła, jest przemysł. Analiza gałęzi przemysłu podatnych na współpracę wykazuje, że duże oczekiwania można mieć w stosunku zakładów przetwórstwa rolnego tj. cukrownie, gorzelnie i suszarnie min.

w wytwórniach pasz, zakładach papierniczych.

Trzeba brać pod uwagę, że proces restrukturyzacji cukrownictwa trwa i należy się spodziewać, że profil typowo cukrowniczy zachowa jedynie kilka zakładów. Pozostałe, jeśli nie zmienią profilu działania skazane są na likwidację. W związku ze zmianą polityki wspólnotowej proces ten będzie tylko przyśpieszał.

2.6 Możliwość uruchomienia produkcji towarzyszącej

Potencjalne, energochłonne branże poza wymienionym wyżej (cukrownie, gorzelnie, ogrodnictwo), zużywające do produkcji niskotemperaturowe ciepło, to głównie suszarnie

i produkcja rolna pod osłonami.

Suszarnie, o których mowa, to głównie element technologii przygotowania surowej biomasy do dalszej przeróbki np. brykietowania lub produkcji pasz.

W innym ujęciu jako możliwość uruchomienia produkcji towarzyszącej można potraktować zakład odgazowania biomasy i produkcja węgla drzewnego. W tym przypadku jest to nowy profil produkcji umożliwiający funkcjonowanie lokalnej elektrociepłowni. Podstawowym produktem termolizy jest frakcja węglowa o stosunkowo wysokiej wartości opałowej i gęstości energetycznej. Produkt ten, pozbawiony jest wad surowej biomasy i może stanowić atrakcyjne paliwo odnawialne np. do użycia w elektrowniach systemowych lub sprzedaż na rynek jako paliwo ekologiczne.

2.7 Uwarunkowania związane z zaopatrzeniem w surowce energetyczne

Biomasa jako paliwo lokalne powoduje ograniczenia zarówno w zakresie lokalizacji źródeł energii jak i ich mocy.

W analizowanym obszarze trzech województw podstawową grupą surowców energetycznych stanowi biomasa (słoma, siano, uprawy energetyczne), stosowana jako paliwo w procesach termicznych. Nie przewiduje się możliwości pozyskania znaczących ilości drewna z lasów ze względu, że Lasy Państwowe nie są w stanie na tym terenie zapewnić pełnej ilości drewna dla przemysłu wytwórczego (firma Kronopol w Żarach zużywa rocznie ok. 2,0 mln m3 drewna w różnych postaciach).

Z analiz teoretycznych i doświadczeń w obrocie biomasą wynika, że odległość dostawy biomasy surowej nie powinna przekraczać 100 kilometrów (obszar około 30 000 km2), zaś optymalny promień dostawy jej, to około 50 kilometrów (powierzchnia około 8 000 km2). Obszar taki jest w stanie zapewnić organizację dostaw biomasy na poziomie kilkudziesięciu tysięcy ton rocznie (30 000÷50 000 ton rocznie), bez uwzględniania specjalnej produkcji na cele energetyczne. Obszar województwa dolnośląskiego liczy około 20 tys. km2.

Dla potrzeb analizy obszar województwa podzielony został na sześć mniejszych rejonów

o wielkości około 2 500-4 500 km2. Przy podziale brane były pod uwagę naturalne właściwości obszaru, takie jak ukształtowanie terenu i sieć drogowa oraz występowanie miejsc spełniających kryteria lokalizacji źródła energii.

2.7.1 Rejon 1: Zgorzelec- Iłowa-Bolesławiec-Chojnów-Złotoryja-Jelenia Góra

Obszar o pow. ok. 3 500 km2 – 350 000 ha, w części wschodniej i centralnej silnie rolniczy o dużym potencjale surowcowym. W obszarze tym znajdują się miejscowości ze zorganizowanymi systemami ciepłowniczymi, o różnych wielkościach (Zgorzelec, Bolesławiec, Lubań, Chojnów, Złotoryja, Lwówek Śląski, Jelenia Góra).

2.7.2 Rejon 2: Jelenia Góra-Złotoryja-Legnica-Wodrąże Wlk-Wrocław-Strzegom-Wałbrzych-Lubawka

Powierzchnia obszaru wynosi ok. 3 000 km2 (300 000 ha), o bardzo dużym potencjale surowcowym w części północnej.

Obszar typowo rolniczy. W rejonie funkcjonują cukrownie „Jawor” i „Świdnica”. W obszarze tym znajdują się miejscowości ze zorganizowanymi systemami ciepłowniczymi, o różnych wielkościach Jelenia Góra, Świdnica, Jawor, Kamienna Góra, Wałbrzych, Chojnów.

2.7.3 Rejon3: Wrocław-Oława-Strzelin-Ząbkowice-Międzylesie-Kudowa Zdrój-Nowa Ruda

Obszar typowo rolniczy o powierzchni ok. 4 500 km2 (450 000 ha). W rejonie tym występuje duża produkcja zbóż i kukurydzy na ziarno. W Bielanach funkcjonuje zakład produkcji etanolu

o wielkości produkcji ok. 1 mln. hl (przetwarza ok. 300 tys. ton ziarna). Zlokalizowane są cukrownie, „Strzelin”, „Pustków”, „Ząbkowice”, „Łagiewniki”. W zasięgu obszaru znajdują się systemy ciepłownicze w miejscowości Wrocław, Oława, Strzelin, Świdnica, Bielawa, Wałbrzych.

2.7.4 Rejon 4: Wrocław-Oleśnica-Syców-Żmigród-Kąty Wrocławskie

Obszar typowo rolniczy o powierzchni ok. 2 500 km2 (250 000 ha). W rejonie znajduje się Stobrawski Park Krajobrazowy (potencjalne źródło dzikiej biomasy z pielęgnacji parku). W zasięgu obszaru znajdują się systemy ciepłownicze w miejscowości Wrocław, Opole, Oleśnica, Namysłów, Kluczbork, Strzelce Opolskie.

2.7.5 Rejon 5: Kąty Wrocławskie-Legnica-Głogów-Żmigród

Obszar rolniczy o powierzchni ok. 2 500 km2 (250 000 ha). W rejonie znajduje się Park Krajobrazowy Dolina Baryczy i Dolina Jezierzycy (potencjalne poważne źródła dzikiej biomasy

z pielęgnacji). W zasięgu obszaru znajdują się systemy ciepłownicze w miejscowości Wrocław, Lubun, Legnica, Brzeg Dolny, Trzebnica.

2.7.6 Rejon 6: Legnica-Żary-Głogów-Lubin

Obszar rolniczy o powierzchni ok. 3 000 km2 (300 000 ha) z intensywną produkcją zbóż

i kukurydzy na ziarno. W rejonie znajdują się systemy ciepłownicze w miejscowości Lubin, Chocianów, Polkowice, Głogów, Wschowa i Góra. W miejscowościach Lubin, Wschowa i Góra zlokalizowane są cukrownie.

W rejonie znajduje się Przemkowski Park Krajobrazowy (potencjalne źródło dzikiej biomasy z pielęgnacji parku). W zasięgu obszaru znajdują się miejscowości Chojnów, Chocianów, Głogów, Nowa Sól, Żagań, Żary, Zielona Góra. W Żarach zlokalizowane są zakłady przetwórcze drewna (np. firma KRONOPOL) wytwarzające płyty wiórowe. Zakłady te zużywają praktycznie całe zasoby drewna z analizowanego obszaru.

3 CHARAKTERYSTYKA BIOMASY - SŁOMY, SIANA I ROŚLIN ENERGETYCZNYCH

3.1 Surowce

Rodzaje biomasy mogącej stanowić surowce do produkcji energii:

- Słoma,

- Siano,

- Rośliny energetyczne,

- Drewno.

Właściwości biomasy takie jak duże rozproszenie, niejednorodność i trudność w pozyskaniu dużych jej ilości sprawia, że nie jest to najłatwiejsze paliwo dla bardzo dużych instalacji energetycznych. Doświadczenia światowe pokazują, że najkorzystniej wypadają instalacje o wielkości od kilku do kilkudziesięciu MW.

Skala ta w naturalny sposób kierunkuje nowe inwestycje na rynki lokalne zarówno ze względu na zaplecze surowcowe jak i potencjalną możliwość opanowania bezpośrednich rynków zbytu energii elektrycznej i ciepła.

Drugą grupę stanowią surowce do przetworzenia na paliwa użytkowe takie jak biodiesel, etanol i biogaz, są to:

- Buraki cukrowe i inne rośliny okopowe o wysokiej zawartości węglowodanów,

- Rzepak i inne rośliny oleiste,

- Trawy, kukurydza i inna biomasa zielona, świeża oraz zakiszana.

3.2 Bilans istniejących zasobów biomasy w analizowanym obszarze

W oparciu o powyższe założenia dokonano oceny potencjału produkcyjnego podstawowych roślin mogących stanowić surowce dla potencjalnych inwestycji.

Bilans produkcji zbóż i rzepaku, mających wpływ na podaż słomy zestawiono w tabelach

nr 3 i 4.

Tab. 3. Zboża ogółem

Tab. 4. Rzepak i rzepik

Tab. 5. Zasoby słomy do energetycznego wykorzystania z analizowanego obszaru.

Tab. 6. Powierzchnia odłogów i ugorów - źródło siana.

Analiza obszaru województwa pokazuje, że potencjał słomy zbożowej do energetycznego wykorzystana wynosi około 600 tys. ton rocznie, słomy z rzepaku ok. 200 tys. ton oraz siana ok. 100 tys. ton. Produkcję siana zbilansowano przyjmując średni plon ok. 4,5 t z hektara przy wykorzystaniu ok. 25% obszaru odłogów. Łącznie możliwe jest do energetycznego wykorzystania

jest około 900 tys. ton biomasy rocznie.

W tabelach nr 7 i 8 zestawiono informacje o wielkości produkcji buraków cukrowych

i ziemniaków, tj. potencjalnych surowców do przetworzenia na bioetanol.

Tab. 7. Buraki cukrowe

Tab. 8. Zbiory ziemniaków

3.3 Charakterystyka obszaru pod względem rolniczym

Jako podstawowe źródło zaopatrzenia przyjęto naturalnie występującą biomasę odpadową w postaci słomy i siana, surowców występujących powszechnie i w miarę równomiernie. Pomijając obszary o wyraźnie podwyższonej lesistości, potencjał słomy i siana (wliczając słomę rzepakową) można szacować na poziomie 60÷80 Mg na kilometr kwadratowy powierzchni terenu.

Z punktu widzenia zastosowań energetycznych, do bilansu biomasy zaliczyć można słomę wszystkich zbóż oraz łodygi innych

roślin, takich jak rzepak, gryka, słonecznik, kukurydza itp. pod warunkiem, że technologia zbioru plonu podstawowego umożliwia późniejsze pozyskanie pozostałych części tych roślin.

Należy zakładać potencjalną produkcję innych paliw z biomasy - bioetanolu i olei roślinnych.

3.4 Uwarunkowania podaży surowców energetycznych

Biomasa dla energetyki podlega takim samym uwarunkowaniom rynkowym jak każdy towar. W chwili obecnej wyraźnie widać to na przykładzie drewna i zbóż. Ograniczona w sposób naturalny produkcyjnością lasów podaż drewna i zwiększonym zainteresowaniem zakupem, spowodowały zachwianie rynku i wzrostu cen. Według różnych opracowań aktualna cena drewna może wynosić 150÷250 zł/Mg drewna o wartości opałowej 10 GJ/Mg.

Trzeba przy tym przyjąć, że nie ma możliwości znaczącego zwiększenia ilości dostępnego drewna ze względu na naturalne ograniczenia produktywności lasów. Analizując dane o gospodarce leśnej w ostatnich latach pozyskiwanie drewna miało wyraźną tendencję wzrostową i już przekracza zakładane limity.

Większe możliwości posiada rolnictwo. Z odwrotnym zjawiskiem mamy do czynienia na rynku zbóż. Wyraźna nadpodaż powoduje problemy ze sprzedażą i wpływa na spadek cen.

Aktualnie oferowane zasoby biomasy pochodzenia rolniczego mogące stanowić surowce energetyczne wykorzystywane są w znikomej części. Największy udział ma tu ziarno przerabiane na etanol stanowiący dodatek do paliw płynnych.

Słoma, ze swoim potencjałem na poziomie kilkuset tys. ton, wykorzystywana jest na poziomie kilkunastu tys. ton rocznie.

W związku z tym przez stosunkowo długi okres czasu możliwe będzie korzystanie z rezerw biomasy „odpadowej”. Z tego względu w cenie biomasy rolniczej uwzględnia się głównie koszty jej pozyskania tj. zbiór, magazynowanie i transport, w niewielkim zaś zakresie, wartość surowca jako takiego.

Z przeprowadzonych analiz rynkowych wynika, że aktualnie cena słomy waha się

w zależności od wielkości zbioru i wyposażenia sprzętowego w granicach od 70 – 120 zł/Mg. Należy jednak zakładać, że przy zwiększonym popycie i sięganiu po kosztowniejsze w pozyskiwaniu zasoby rozproszone ceny wzrosną. Stąd do analiz zasadne wydaje się przyjęcie wartość 150 zł/Mg słomy (siana) o wilgotności 14% i wartości opałowej ok. 15 GJ/Mg.

Bezpieczeństwo zaopatrzenia w surowce energetyczne pochodzenia rolniczego powiązane jest z atrakcyjną ceną pokrywającą koszty produkcji i dostawy. Przy zbyt niskiej cenie zbytu należy się spodziewać, że rynek będzie niestabilny i będzie oferował jedynie nadwyżki.

Dla zabezpieczenia pracy źródeł energii mających być potencjalnie przedmiotem inwestycji konieczne jest stworzenie stabilnych i bezpiecznych warunków działania dla dostawców (kontrakty długoterminowe z precyzyjnym systemem kontraktacyjnym).

Czynniki, jakie wpływają na cenę surowca energetycznego to: zbiór i prasowanie (60 % całości kosztów) oraz koszt transportu i stertowania ok. 40 % całości kosztów. W cenie zbioru uwzględniony jest również koszt surowca.

Tak, więc na kształtowanie się ceny biomasy wpływ będzie miała głównie polityka rolna i popyt na biomasę.

3.5 Perspektywy i warunki rozwoju zaplecza surowcowego

Rozwój produkcji biomasy związany jest ściśle ze wzrostem zapotrzebowaniem

i możliwością uzyskania przychodów z jej produkcji na poziomie porównywalnym do innych produkcji rolnych.

Przewidywane zapotrzebowanie na biomasę dla energetyki w 2010 roku będzie kształtować się na poziomie 11,25 mln ton (biorąc pod uwagę planowany udział energii odnawialnej).

Znaczące pokrycie tego bilansu zapewniają istniejące zasoby niewykorzystywanej dotychczas biomasy odpadowej.

Szerszego rozwoju celowych upraw energetycznych można spodziewać się z chwilą znaczącego wzrostu (akceptowanego) cen biomasy odpadowej i uzyskania opłacalności produkcji na plantacjach.

Pewien wpływ na wzrost zastosowania biomasy rolniczej w energetyce może mieć ograniczenie popytu na tradycyjną produkcje rolną.

W pierwszej kolejności należy spodziewać się zagospodarowywania na plantacje gruntów odłogowanych lepszej klasy, zaś w późniejszym okresie również gruntów uprawnych po zanikającej produkcji niektórych upraw (nie wszystkie odłogi i ugory nadają się do opłacalnego zagospodarowania).

W tabeli Nr 9 zestawiono prognozy rozwoju upraw energetycznych na analizowanym obszarze.

3.6 Organizacja zaopatrzenia w surowce energetyczne

Podstawowym warunkiem pozyskania niezbędnej ilości biomasy jest stworzenie skutecznego systemu skupu i dostaw.

Istniejące doświadczenia pokazują, że organizacja dostaw biomasy (słomy, siana, zrębków) opiera się na trzech podstawowych schematach, tzn.:

- zbiorze i dostawie biomasy przez zależny, wyspecjalizowany podmiot, np. spółkę „córkę”,

- dostawie surowca bezpośrednio przez producentów rolnych lub specjalistyczne firmy pośredniczące, organizujące cały proces,

- układ mieszany, zbiór własnymi siłami uzupełniony dostawami przez okoliczne gospodarstwa rolne.

Biorąc pod uwagę specyfikę produkcji surowca (cała ilość biopaliwa, przewidziana do zużycia w ciągu roku, musi być zebrana zgodnie z terminami agrotechnicznymi), najkorzystniejszą formą jest wydaje się stworzenie organizacji dostawy paliwa opartego na kontraktach długoterminowych z kilkoma firmami hurtowymi zajmującymi się kompleksowo kontraktowaniem surowców energetycznych, i ich dostawą według ustalonego harmonogramu.

Jedną z istotniejszych zalet takiego rozwiązania jest fakt, że do momentu jej dostawy do kotłowni lub elektrociepłowni surowiec jest własnością dostawcy.

Ilość firm logistycznych, zajmujących się profesjonalnie zbiorem słomy jest niewielka. Ich przerób szacuje się na poziomie około 300 tys. ton rocznie.

Przy budowie systemu dostaw biomasy należy również sprawdzić możliwość wykorzystania istniejącej infrastruktury technicznej analizowanych obiektów np. zaplecze i place składowe cukrowni i gorzelni oraz doświadczenie w kontraktowaniu płodów rolnych.

4 PODSUMOWANIE

1. Obszar Dolnego Śląska posiada dostępne zasoby około 900 tys. ton biomasy.

2. Istniejące zasoby biomasy na terenie województwa Dolnośląskiego pozwalają na uruchomienie źródeł energetycznych o mocy

kilkuset MW w energetyce rozproszonej.

3. Dostępność surowców energetycznych uzależniona jest głównie od ceny stanowiącej

o opłacalności dla producentów (dostawców) i gwarancji dla zawieranych umów.

Przy zbyt niskiej cenie zbytu należy się spodziewać, że nie będzie jego na rynku w dostatecznej ilości. Cena biomasy powinna kształtować się w granicach 130-150 zł/Mg (przy wilgotności 14%) loco źródło.

4. W obrębie analizowanego obszaru występuje znacząca ilość lokalizacji posiadających rozwinięte systemy ciepłownicze, potencjalnie interesujących jako miejsce uruchomienia produkcji energii z biomasy.

5. Dostępność istniejących zasobów wymaga działań organizacyjnych w tworzenie hurtowych systemów zaopatrzenia w biomasę i nowych technologii jej przygotowania do użycia.

6. Uruchomienie zasobów biomasy wymaga przede wszystkim zaangażowania kapitału gwarantującego bezpieczeństwo tego rynku.

LITERATURA

1. „Stan Polskiej Energetyki Odnawialnej - Biomasa”, materiały konferencyjne, zeszyt III, RC DRRiOW Poświętne, grudzień 2004.

2. Gradziuk P., Grzybek A., Kowalczyk K., Kościk B., Biopaliwa. Wyd. Wieś Jutra, Warszawa 2002.

3. GUS 2001, Rocznik Statystyczny Rolnictwa, Warszawa 2001.

4. URE, Energetyka Cieplna w liczbach – 2003, Warszawa, wrzesień 2004.

Autor:

Krzysztof Kowalczyk

Lubań, marzec 2006.