1. 1 - 12 |
2. 13 - 24 |
3. 25 - 36 |
4. 37 - 48 |
5. 49 - 60 |
6. 61 - 72 |
7. 73 - 84 |
8. 85 - 96 |
9. 97 - 101 |

Zrównoważony rozwój województwa dolnośląskiego

Celem Narodowego Planu Rozwoju w latach 2004-2006 jest przyspieszenie wzrostu gospodarczego i wzmocnienie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej z krajami i regionami UE. Polska więc będzie dążyć do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska zgodnie z zapisami traktatu UE oraz traktatem akcesyjnym. Wszystkie podejmowane działania będą realizowane przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju, którego istotą jest równe traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. W praktyce oznaczać będzie konieczność łączenia zagadnień ochrony środowiska z polityką rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki.

Województwo dolnośląskie przygotowuje się do tych zadań szczególnie starannie zwracając szczególną uwagę na aspekt zrównoważonego rozwoju, którego celem jest harmonijny, zrównoważony rozwój województwa, w którym wymagania ochrony środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy.

Przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego w kwietniu 2002 Program Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego stanowi podstawę podejmowanych działań proekologicznych w województwie w pierwszych 15-tu latach.

Program ten oparty jest na realizacji koncepcji polegającej na odejściu od wąsko rozumianej ochrony środowiska i przejściu do konsekwentnej realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Ważnym czynnikiem w procesie opracowywania programu było zastosowanie podejścia zintegrowanego, które oznacza, że na każdym etapie planowania uwzględniane są wszystkie zagadnienia sektorowe i ich wzajemne zależności. Zagadnienia z zakresu ochrony środowiska zostały tu omówione w bezpośrednim powiązaniu z problematyką z zakresu przemysłu, rolnictwa, transportu, urbanizacji itp. Nie bez znaczenia jest uwzględnienie w tym dokumencie tendencji rozwojowych charakterystycznych dla Dolnego Śląska. Mogą one mieć negatywny lub pozytywny wpływ na stan środowiska i sposób korzystania z jego zasobów, ale ich znajomość pozwala na podjęcie działań umożliwiających z jednej strony zapobieganie niekorzystnym zmianom, możliwych do przewidzenia, zaś z drugiej strony właściwe ukierunkowanie w przyszłej polityce województwa zjawisk mogących mieć pozytywny wpływ na stan środowiska.

Do ważniejszych tendencji można i trzeba zaliczyć restrukturyzację rolnictwa, która oznaczać będzie między innymi utratę pracy dla wielu osób. Przekształcenia te zmienią także sposób gospodarowania, wzrośnie ilość stosowanych środków chemicznych, nastąpią zmiany w krajobrazie. Jednak normy stosowania środków chemicznych a także ich konsekwentne przestrzeganie muszą zabezpieczyć środowisko przed negatywnym wpływem tego trendu. Duże znaczenie będzie miało promowanie rolnictwa ekologicznego, które może być konkurencyjne do unijnego ze względu na trend globalny jakim jest moda na zdrowie. Bardzo ważnym będzie umożliwianie i ułatwianie rozwoju działalności pozarolniczej, co zapobiegałoby radykalnemu wzrostowi bezrobocia na terenach użytkowanych rolniczo. Przechodzenie gospodarstw na inną działalność pozarolniczą, starzenie się właścicieli gospodarstw rolnych spowoduje, że zwiększanie lesistości będzie wywierało korzystny wpływ na środowisko. Z drugiej zaś strony trzeba zwrócić uwagę na negatywne skutki tego zjawiska, a mianowicie zmniejszenie różnorodności siedliskowej.

Intensywna urbanizacja jest wynikiem ucieczki ludzi do miast. Tendencja ta korzystna jest wówczas gdy intensywność urbanizacji dostosowana jest do pojemności krajobrazowej i pojemności środowiska. Zminimalizowanie negatywnych konsekwencji zbyt intensywnej urbanizacji wymaga uporządkowania polityki przestrzennej oraz zapewnienie odpowiedniej infrastruktury. Monopolizacja Wrocławia jest trendem nieodwracalnym. Należy jednak dążyć do równomiernego rozwoju innych ośrodków miejskich, aby nie dopuścić do ich zubożenia.

Starzenie się społeczeństwa, a w konsekwencji ilości ludności ma pozytywny wydźwięk dla środowiska. Zjawisko to spowoduje zwiększenie efektywności ekonomicznej osób aktywnych zawodowo. Wiąże się to bezpośrednio ze zwiększonym zapotrzebowaniem wydajności pracujących. Zwiększy się jednocześnie zapotrzebowanie na wypoczynek i rekreację. Zatem istotnym zadaniem dla władz samorządowych województwa jest stworzenie atrakcyjnych terenów wypoczynkowych. Ważnym jest także, zwłaszcza w kontekście rozwoju gospodarczego, tworzenia nowych miejsc pracy, promowanie obszarów z optymalnym zapleczem do wypoczynku i rekreacji, szczególnie w niedalekiej odległości od miejsca zamieszkania.

Restrukturyzacja przemysłu ciężkiego polegająca na zmniejszaniu udziału w dochodach województwa w związku z reorganizacją, a także dynamicznym rozwojem innych sektorów gospodarki, np. usługi doprowadziła do ograniczenia zanieczyszczeń środowiska. Dalsza restrukturyzacja będzie nastawiona na sprostanie rygorystycznym standardom ekologicznym. Nowi inwestorzy będą musieli gwarantować wprowadzenie proekologicznych technologii.

Tworzenie się społeczeństwa konsumpcyjnego to kolejny trend polegający na zwiększaniu potrzeb społeczeństwa w zakresie ilości, jakości i różnorodności wszelkiego rodzaju produktów. Jego negatywne skutki na środowisko to zwiększone zrzuty ścieków do oczyszczalni bez III stopnia oczyszczania, wysypiska śmieci nie wyposażone w urządzenia ochrony środowiska, dzikie wysypiska, odprowadzanie ścieków surowych do gruntu, spalanie odpadów bez urządzeń zabezpieczających, a co za tym idzie znaczna emisja szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery.

Do najważniejszych priorytetów województwa należy zaliczyć rozwiązanie problemu gospodarki odpadami. Obecne rozwiązania wdrażane przez gminy w znacznej większości nie spełniają standardów UE dotyczących ochrony powierzchni ziemi przed odpadami. Województwo Dolnośląskie jest w trakcie opracowywania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami. Zakończenie prac nad nim oraz uchwalenie go przez Sejmik Województwa przewidziane jest we wrześniu br.

Konieczny jest rozwój usług w zakresie transportu publicznego i ochrony zdrowia. Przyspieszenie modernizacji komunikacji drogowej spowoduje, że należy wzmóc wysiłki aby zapobiegać negatywnym skutkom, i jednocześnie dostosowywać się do jakości i standardów UE. Przez polepszenie jakości stanu dróg i ich większej ilości powinna nastąpić poprawa w jednostkowej emisji zanieczyszczeń. Wzrost użytkowania samochodów oraz przepustowości na drogach będzie wzrostu emisji zanieczyszczeń. Jednym ze sposobów ich ograniczenia to między innymi budowa obwodnic wokół dużych aglomeracji, niedopuszczanie do ruchu pojazdów o złym stanie technicznym, usprawnienie ruchu transgranicznego poprzez likwidację „wąskich gardeł”, wydzielenie stref ograniczonego ruchu, wprowadzenie zintegrowanego systemu organizacji ruchu komunikacyjnego, poprawa stanu technicznego dróg, stopniowa realizacja systemu tras pieszych i rowerowych. We Wrocławiu wybudowano już około 100km dróg rowerowych.

Transport kolejowy i wodny ma tendencję spadkowe. Ze względu na ich walory dla środowiska trend ten należy zaliczyć do negatywnych. Województwo powinno dążyć do przywracania dawnych funkcji transportowych.

Najbardziej zaawansowana inwestycyjnie gospodarka wodno-ściekowa wymaga kontynu-owania działań zmierzających do poprawy stanu czystości wód powierzchniowych i podziemnych, poprzez budowę oczyszczalni, sieci kanalizacyjnych. Zwłaszcza dotyczy to obszarów wiejskich. Nieprawidłowo realizowane inwestycje w ramach gospodarowania zasobami wodnymi wsi mogą się przyczynić do niekorzystnych zmian ilościowych i jakościowych wód w krajobrazie rolniczym.

Nierozwiązany jest problem ograniczenia niskiej emisji, szczególnie uciążliwej w okresie grzewczym. Sposobem na rozwiązanie tego problemu jest między innymi centralizacja zaopatrzenia w ciepło przy wykorzystaniu centralnej sieci ciepłowniczej, oszczędne zużywanie energii poprzez prowadzenie działań termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej. Problem ten można także rozwiązywać także poprzez stopniowe wyłączanie kotłowni węglowych i indywidualnych palenisk domowych, co jest realizowane w wielu miastach Dolnego Śląska. Coraz śmielej wykorzystywane są paliwa bardziej przyjazne dla środowiska.

Szczególnie zasługuje na podkreślenie działania PEC-u w Lubaniu, który jako pierwszy w Polsce rozpoczął wykorzystywanie biomasy do ogrzewania miasta. Jednym z elementów realizacji programu Ekorozwój Doliny Baryczy prowadzonym przez Dolnośląską Fundację Ekorozwoju było zastosowanie w szkole w Wińsku instalacji grzewczej wykorzystującej energię z odnawialnego źródła energii jakim jest słoma i siano z pobliskich łąk, gdzie obecnie po skoszeniu traw mogą gnieździć się rzadkie ptactwo i unikalne rośliny .

Krótkoterminowy program ochrony powietrza naszego województwa zakłada:

- poprawienie sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń,

- wprowadzenie techniki nowoczesnych spalania, zwłaszcza w układach skojarzonych

Elektrociepłownia w Świebodzicach zasila w ciepło pobliskie osiedle mieszkaniowe. Warunki naturalne predestynują tereny podgórskie do wykorzystanie energii z małych elektrowni wodnych.

Strategia energetyczna Dolnego Śląska opracowana pod koniec 2001 r przez interdyscypli-narny zespół pracowników naukowych Politechniki Wrocławskiej oraz Akademii Ekono-micznej w niezwykle kompleksowy sposób określa strategię sektora energetycznego w województwie do 2010 r, która sprzyja ochronie środowiska. W strategii uwzględnione są między innymi następujące aspekty: bezpieczeństwo energetyczne (Kompleks Podziemnych Magazynów Gazu Wierzchowice), niezawodność techniczna, ekspansywność, efektywność podażowa i popytowa, kompleksowość usług, nowoczesność, ogólnodostępność, przyjazność dla klienta, lokalna dostępność, oraz innowacyjność, która pozwoli na wdrożenie rozwiązań technicznych pozwalających na wytwarzanie energii w oparciu o różne źródła energii.

Zaplecze naukowe Dolnego Śląska może liczyć na wsparcie Urzędu Marszałkowskiego prac naukowych w dziedzinie pozyskiwania energii ze źródeł alternatywnych tj. energii termalnej oraz odzysku energii z odpadów i biomasy, a także opracowywanie nowych technologii ograniczającej straty energii cieplnej.

Ogromne znaczenie dla czystości powietrza ma zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji. Oszczędzanie energii oraz racjonalne jej zużywanie jest niezwykle istotne przy wprowadzaniu systemów zarządzania środowiskowego ISO i EMAS. Elektrownia Turów jako pierwsza w województwie wprowadziła pilotażowy projekt zmierzający do uzyskania zintegrowanego pozwolenia na korzystanie ze środowiska zgodnie z dyrektywą IPPC.

Monitoring środowiska jest szczególnie ważny dla pozyskiwania wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Wieloletnie pomiary dają możliwość obserwowania tendencji zachodzących w środowisku i pozwalają na określenie zagrożenia, są również podstawą do podejmowania decyzji w stosunku do podmiotów uciążliwych dla środowiska. Dobrym przykładem jest monitorning powietrza w „Czarnym Trójkącie”, który przyczynił się bezpośrednio do zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza. Pozwolił on również na ustalenie przyczyn katastrofy ekologicznej w Górach Izerskich i wykazał, że udział Polski w ogólnej imisji wynosił 25%. Obecnie Elektrownia Turów po 10-cio letniej gruntownej modernizacji dostosowała się do wymogów poziomu emisji obowiązujących w UE. Dotychczasowe badania w ramach systemu monitoringu powietrza wykazują, że stężenia dwutlenku siarki stale maleją.

Dla realizacji wyznaczonych celów w programie ochrony środowiska jak i w strategii energetycznej potrzebny jest udział społeczeństwa a to z kolei wiąże się z stałym podnoszeniem jego świadomości ekologicznej. Wymaga to wspierania działań promocyjnych i współorganizowanie ich z organizacjami i instytucjami doświadczonymi w prowadzeniu edukacji ekologicznej. Konieczne jest także wprowadzenie pełnej, jawnej informacji społeczeństwa o środowisku oraz niezależnego doradztwa w zakresie sposobów zmniejszających presję na środowisko. Należy bowiem pamiętać trzeba, że realizacja założeń polityki ekologicznej regionu nie spoczywa tylko na samorządzie województwa, ale na wszystkich, którzy korzystają ze środowiska.

Józef Miklaszewski

Urząd Marszałkowski województwa dolnośląskiego

Agnieszka Cena – Soroko

Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju